TÜRKİYEDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AMAÇLARI VE SONUÇLARI
MUHAMMED SAİD ŞİMŞEK
Öz
Türkiye’de İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği), devleti, işverenleri ve en çok da çalışanları etkileyen önemli ve uygulanmadığında ölümcül sonuçlar doğurabilen bir unsurdur. İSG uygulamalarının göz ardı edilmesi doğrudan olduğu gibi dolaylı yoldan da ölümcül sonuçlar doğurabilir ve belirli iş sahalarında kronik hastalıkların varoluş sebepleri olabilir. Bu nedenle insan sağlığı açısından bu denli önemli olan İSG, başlıca uygulamalar ve eğitimler doğurmuş ve dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu faaliyetler gün geçtikçe yaygınlaşmaya ve bilinç kazanmaya yol açmıştır. Bu makalede İSG’nin amaçlarını, sonuçlarını ve göz ardı edilmesi durumunda oluşabilecek olumsuzlukları göreceğiz.
Giriş
İş yerinde işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verecek koşullardan korunmak ve daha güvenli bir iş ortamı oluşturmak için yapılan metotlu bilimsel çalışmalara İş Sağlığı ve Güvenliği adı verilir. İş güvenliği kavramı, iş yeri ortamlarının daha iyi ve sağlıklı bir hale dönüştürülebilmeleri için sistemli ve programlı bir şekilde üretim süreci esnasında oluşabilecek tehlikelerden, sağlığa zararlı olabilecek koşullardan arındırılması olarak tanımlanabilir. İşçi sağlığı ve güvenliği uygulamaları, işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunmasına ve iş yeri ortamının sağlıklı ve güvenli bir yer haline getirilmesine yöneliktir. İş güvenliği araştırma alanı hukuk, ekonomi, sosyal politika, davranış bilimleri, ergonomi, tıp, çeşitli mühendislik bilimleri, istatistik, matematik gibi disiplinlerle yakından ilişkilidir (Gerek, 2006, s. 17).
Ana Bölüm
İş Kazaları ve Yaralanmalar
Türkiye’de yıllık ortalama 74,000 iş kazası meydana gelmektedir. Bu kazalar sonucunda 1,152 çalışan yaşamını yitirmekte ve 1,888 çalışan ömür boyu sakat kalmaktadır. İş kazalarının ülkemize yıllık maliyeti yaklaşık 40 milyar TL civarındadır.
Meslek Hastalıkları
İş yerlerindeki bazı tehlikeli koşullar veya maruz kalınan maddeler nedeniyle meslek hastalıkları ortaya çıkmaktadır. Örneğin, asbeste maruz kalmak akciğer hastalıklarına neden olabilir.
İSG Yasal Düzenlemeler
Türkiye’de İSG, 2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile düzenlenmektedir. İşverenler, İSG mevzuatına uyum sağlamakla yükümlüdür.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu (İSGÜM), iş sağlığı ve güvenliği politikalarını belirlemek, denetimleri yapmak ve eğitim programları düzenlemek gibi görevleri yerine getirir.
İSG Eğitimi
İSG eğitimi, meslek hastalıklarının önlenmesinde kritik bir öneme sahiptir. Türkiye’de en yaygın formal İSG eğitimi Meslek Yüksekokullarında (MYO) verilmektedir.
2011 yılında bu alanda eğitim veren toplam 15 program varken, 2012 yılında bu sayı 25’e çıkmıştır. Ayrıca bu programlara alınan öğrenci sayısı da 840’dan 1580’e yükselmiştir.
İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları (2012-2023)
Yıl İş Kazası (Kişi) Meslek Hastalığı (Kişi)
2012 74,871 395
2013 191,389 351
2014 221,366 494
2015 241,547 510
2016 286,068 597
2017 359,650 693
2018 431,276 1,047
2019 422,837 1,091
2020 384,262 908
2021 511,084 1,207
2022 589,258 954
2023 681,655 945
Bu veriler, Türkiye’deki İSG uygulamalarının son 10 yılda nasıl geliştiğini göstermektedir.
Sonuç
İş Kazaları ve Yaralanmalar
İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları sayesinde iş kazaları ve meslek hastalıkları azalmıştır.
Maliyet Azaltma
İş kazalarının önlenmesi ile birlikte iş yerlerindeki maliyetler azalmıştır.
Çalışan Sağlığı
Çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmaları sayesinde yaşam kalitesi artmıştır.
Kaynakça
Microsoft Copilot. (2025, Şubat 18). İSG Türkiye’de son 10 yıllık yaygınlık durumu hakkında bilgi. Microsoft Corporation.
Hüseyin, C. (2021). Türkiye’de Meydana Gelen Ölümlü İş Kazaları, İSG Akademik, 3(1), 3.